04-Kiṣkindhākāṇḍa-सर्गः ५८

॥ वाल्मीकि रामायण – किष्किन्धाकाण्ड ॥
॥ vālmīki rāmāyaṇa – kiṣkindhākāṇḍa ॥

॥ सर्ग-५८॥
॥ sarga-58॥

Перевод с санскрита: Анна Устюгова

ततस्तदमृतास्वादं गृध्रराजेन भाषितम् ।
निशम्य वदतो हृष्टास्ते वचः प्लवगर्षभाः ॥१॥
tatastadamṛtāsvādaṃ gṛdhrarājena bhāṣitam
niśamya vadato hṛṣṭāste vacaḥ plavagarṣabhāḥ
Затем то сказанное царём Коршунов, как вкус нектара услышав, те быки среди обезьян от сказанной речи стали обрадованные.

जाम्बवान्वै हरिश्रेष्ठः सह सर्वैः प्लवङ्गमैः ।
भूतलात्सहसोत्थाय गृध्रराजानमब्रवीत् ॥२॥
jāmbavānvai hariśreṣṭhaḥ saha sarvaiḥ plavaṅgamaiḥ
bhūtalātsahasotthāya gṛdhrarājānamabravīt
Джамбаван, лучший из обезьян, вместе со всеми обезьянами с земли резко встав, сказал царю Коршунов:

क्व सीता केन वा दृष्टा को वा हरति मैथिलीम् ।
तदाख्यातु भवान्सर्वं गतिर्भव वनौकसाम् ॥३॥
kva sītā kena vā dṛṣṭā ko vā harati maithilīm
tadākhyātu bhavānsarvaṃ gatirbhava vanaukasām
“Где Сита? Или кем видена? Или кто захватывает митхилийскую царевну? То, всё пусть господин расскажет. Будь путём для жителей леса.

को दाशरथिबाणानां वज्रवेगनिपातिनाम् ।
स्वयं लक्ष्मणमुक्तानां न चिन्तयति विक्रमम् ॥४॥
ko dāśarathibāṇānāṃ vajraveganipātinām
svayaṃ lakṣmaṇamuktānāṃ na cintayati vikramam
Кто не думал сам о силе стрел сына Дашаратхи, убивающих со скоростью молнии, выпущенных Лакшманой?”

स हरीन्प्रीतिसंयुक्तान्सीताश्रुतिसमाहितान् ।
पुनराश्वासयन्प्रीत इदं वचनमब्रवीत् ॥५॥
sa harīnprītisaṃyuktānsītāśrutisamāhitān
punarāśvāsayanprīta idaṃ vacanamabravīt
Тот обезьянам. дружбой связанным, сконцентрированным на слушании о Сите, снова успокаивающий, довольный эту речь сказал:

श्रूयतामिह वैदेह्या यथा मे हरणं श्रुतम् ।
येन चापि ममाख्यातं यत्र चायतलोचना ॥६॥
śrūyatāmiha vaidehyā yathā me haraṇaṃ śrutam ।
yena cāpi mamākhyātaṃ yatra cāyatalocanā
“ Пусть будет услышана здесь, как было слышно мною, Вайдехики похищение и кем, а также мне рассказано, где Большеглазая.

अहमस्मिन्गिरौ दुर्गे बहुयोजनमायते ।
चिरान्निपतितो वृद्धः क्षीणप्राणपराक्रमः ॥७॥
ahamasmingirau durge bahuyojanamāyate
cirānnipatito vṛddhaḥ kṣīṇaprāṇaparākramaḥ
Я на этой горе, труднодоступной, протянувшейся на много йоджан, долгое время был упавший, старый, с истощёнными энергией и силой.

तं मामेवङ्गतं पुत्रः सुपार्श्वो नाम नामतः ।
आहारेण यथाकालं बिभर्ति पततां वरः ॥८॥
taṃ māmevaṅgataṃ putraḥ supārśvo nāma nāmataḥ
āhāreṇa yathākālaṃ bibharti patatāṃ varaḥ
Того меня, в таком состоянии находящегося, сын по имени Супаршва пищей в надлежащее время поддерживал, лучший из летающих.

तीक्ष्णकामास्तु गन्धर्वास्तीक्ष्णकोपा भुजङ्गमाः ।
मृगाणां तु भयं तीक्ष्णं ततस्तीक्ष्णक्षुधा वयम् ॥९॥
tīkṣṇakāmāstu gandharvāstīkṣṇakopā bhujaṅgamāḥ
mṛgāṇāṃ tu bhayaṃ tīkṣṇaṃ tatastīkṣṇakṣudhā vayam
Гандхарвы сильными желаниями, с сильным гневом змеи, у ланей сильный страх, затем мы с сильным голодом.

स कदाचित्क्षुधार्तस्य मम चाहारकाङ्क्षिणः ।
गतसूर्योऽहनि प्राप्तो मम पुत्रो ह्यनामिषः ॥१०॥
sa kadācitkṣudhārtasya mama cāhārakāṅkṣiṇaḥ
gatasūryo’hani prāpto mama putro hyanāmiṣaḥ
Тот однажды того меня голодного, желающего пищи, в день, когда взошло солнце, прибыл ко мне сын без еды.

स मया वृद्धभावाच्च कोपाच्च परिभर्त्सितः ।
क्षुत्पिपासापरीतेन कुमारः पततां वरः ॥११॥
sa mayā vṛddhabhāvācca kopācca paribhartsitaḥ
kṣutpipāsāparītena kumāraḥ patatāṃ varaḥ
Тот мною, голодом и жаждой охваченным, от старческого состояния, от гнева упрекаем был, сын, лучший из летающих.

स ममाहारसंरोधात्पीडितः प्रीतिवर्धनः ।
अनुमान्य यथातत्त्वमिदं वचनमब्रवीत् ॥१२॥
sa mamāhārasaṃrodhātpīḍitaḥ prītivardhanaḥ
anumānya yathātattvamidaṃ vacanamabravīt
Он от отсутствия пищи для меня удручённый, приумножающий радость, задобрив правдиво эту речь сказал:

अहं तात यथाकालमामिषार्थी खमाप्लुतः ।
महेन्द्रस्य गिरेर्द्वारमावृत्य च समास्थितः ॥१३॥
ahaṃ tāta yathākālamāmiṣārthī khamāplutaḥ
mahendrasya girerdvāramāvṛtya ca samāsthitaḥ
“ Я, о отец, в надлежащее время ищущий мясо, поднялся в небо и, закрыв проход горы Махендры, оставался .

तत्र सत्त्वसहस्राणां सागरान्तरचारिणाम् ।
पन्थानमेकोऽध्यवसं संनिरोद्धुमवाङ्मुखः ॥१४॥
tatra sattvasahasrāṇāṃ sāgarāntaracāriṇām
panthānameko’dhyavasaṃ saṃniroddhumavāṅmukhaḥ
Там тысячи живых существ, двигающихся в другой океан. Один сел перегородить путь, смотрящий вниз.

तत्र कश्चिन्मया दृष्टः सूर्योदयसमप्रभाम् ।
स्त्रियमादाय गच्छन्वै भिन्नाञ्जनचयोपमः ॥१५॥
tatra kaścinmayā dṛṣṭaḥ sūryodayasamaprabhām
striyamādāya gacchanvai bhinnāñjanacayopamaḥ
Там мною увиденый кто-то обладающую сиянием восхода солнца женщину взяв, движущийся, подобно груде чёрной сурьмы.

सोऽहमभ्यवहारार्थी तौ दृष्ट्वा कृतनिश्चयः ।
तेन साम्ना विनीतेन पन्थानमभियाचितः ॥१६॥
so’hamabhyavahārārthī tau dṛṣṭvā kṛtaniścayaḥ
tena sāmnā vinītena panthānamabhiyācitaḥ
Тот я, ищущий пищу, принявший решение, увидев тех, был спрошенный о пути им по-дружески вежливым.

न हि सामोपपन्नानां प्रहर्ता विद्यते क्वचित् ।
नीचेष्वपि जनः कश्चित्किमङ्ग बत मद्विधः ॥१७॥
na hi sāmopapannānāṃ prahartā vidyate kvacit
nīceṣvapi janaḥ kaścitkimaṅga bata madvidhaḥ
Ведь нигде среди наделённых вежливостью агрессоров не находится, также среди низких, человек какой-либо, что уж такой, как я.

स यातस्तेजसा व्योम सङ्क्षिपन्निव वेगतः ।
अथाहं खेचरैर्भूतैरभिगम्य सभाजितः ॥१८॥
sa yātastejasā vyoma saṅkṣipanniva vegataḥ
athāhaṃ khecarairbhūtairabhigamya sabhājitaḥ
Он ушёл с силой, словно сжимающий небо, стремительно. Затем я, достигнутый движущимися по небу существами, был почтён.

दिष्ट्या जीवसि तातेति अब्रुवन्मां महर्षयः ।
कथंचित्सकलत्रोऽसौ गतस्ते स्वस्त्यसंशयम् ॥१९॥
diṣṭyā jīvasi tāteti abruvanmāṃ maharṣayaḥ
kathaṃcitsakalatro’sau gataste svastyasaṃśayam
“Счастливо живёшь, о  дорогой!”- сказали мне мудрецы. “Каким-то образом с женщиной тот ушедший – удача для тебя, без сомнений!”

एवमुक्तस्ततोऽहं तैः सिद्धैः परमशोभनैः ।
स च मे रावणो राजा रक्षसां प्रतिवेदितः ॥२०॥
evamuktastato’haṃ taiḥ siddhaiḥ paramaśobhanaiḥ
sa ca me rāvaṇo rājā rakṣasāṃ prativeditaḥ
Затем я так был оповещён теми сиддхами, в высшей степени прекрасными. И он мне был объявлен, как царь ракшасов Равана.

हरन्दाशरथेर्भार्यां रामस्य जनकात्मजाम् ।
भ्रष्टाभरणकौशेयां शोकवेगपराजिताम् ॥२१॥
harandāśaratherbhāryāṃ rāmasya janakātmajām
bhraṣṭābharaṇakauśeyāṃ śokavegaparājitām
Несущий жену сына Дашаратхи Рамы, родную дочь Джанаки, лишённую украшений и шелковой одежды, печалью, силой пораженную.

रामलक्ष्मणयोर्नाम क्रोशन्तीं मुक्तमूर्धजाम् ।
एष कालात्ययस्तावदिति वाक्यविदां वरः ॥२२॥
rāmalakṣmaṇayornāma krośantīṃ muktamūrdhajām
eṣa kālātyayastāvaditi vākyavidāṃ varaḥ
Имена Рамы и Лакшманы кричащая, с растрёпанными волосами. Вот почему эта задержка по времени, о лучший из знатоков речи.»

एतमर्थं समग्रं मे सुपार्श्वः प्रत्यवेदयत् ।
तच्छ्रुत्वापि हि मे बुद्धिर्नासीत्काचित्पराक्रमे ॥२३॥
etamarthaṃ samagraṃ me supārśvaḥ pratyavedayat
tacchrutvāpi hi me buddhirnāsītkācitparākrame
Эту суть полностью мне сообщил Супаршва. То услышав, у меня не было никакого предположения о силе.

अपक्षो हि कथं पक्षी कर्म किंचिदुपक्रमेत् ।
यत्तु शक्यं मया कर्तुं वाग्बुद्धिगुणवर्तिना ॥२४॥
apakṣo hi kathaṃ pakṣī karma kiṃcidupakramet
yattu śakyaṃ mayā kartuṃ vāgbuddhiguṇavartinā
Ведь как бескрылая птица какое-либо дело смогла начать бы? Что же мною, у кого есть добродетель в виде речи и разума, возможно сделать?

श्रूयतां तत्प्रवक्ष्यामि भवतां पौरुषाश्रयम् ।
वाङ्मतिभ्यां हि सर्वेषां करिष्यामि प्रियं हि वः ।
यद्धि दाशरथेः कार्यं मम तन्नात्र संशयः ॥२५॥
śrūyatāṃ tatpravakṣyāmi bhavatāṃ pauruṣāśrayam
vāṅmatibhyāṃ hi sarveṣāṃ kariṣyāmi priyaṃ hi vaḥ
yaddhi dāśaratheḥ kāryaṃ mama tannātra saṃśayaḥ
То пусть будет услышано. Я расскажу, что вы можете предпринять. Речью и мыслями я сделаю вам всем приятное. То, что должно быть сделано для сына Дашаратхи, то и мое дело, здесь нет сомнения!

ते भवन्तो मतिश्रेष्ठा बलवन्तो मनस्विनः ।
सहिताः कपिराजेन देवैरपि दुरासदाः ॥२६॥
te bhavanto matiśreṣṭhā balavanto manasvinaḥ
sahitāḥ kapirājena devairapi durāsadāḥ
Те Господа, наилучшие умом, сильные, мудрые, помогающие царю обезьян, опасные для Богов.

रामलक्ष्मणबाणाश्च निशिताः कङ्कपत्रिणः ।
त्रयाणामपि लोकानां पर्याप्तास्त्राणनिग्रहे ॥२७॥
rāmalakṣmaṇabāṇāśca niśitāḥ kaṅkapatriṇaḥ
trayāṇāmapi lokānāṃ paryāptāstrāṇanigrahe
И Рамы, и Лакшманы стрелы, острые, с перьями цапли, даже в трёх мирах достаточны и для защиты, и для нападения.

कामं खलु दशग्रीवस्तेजोबलसमन्वितः ।
भवतां तु समर्थानां न किंचिदपि दुष्करम् ॥२८॥
kāmaṃ khalu daśagrīvastejobalasamanvitaḥ
bhavatāṃ tu samarthānāṃ na kiṃcidapi duṣkaram
Хоть же 10-тишейный, наделённый силой и мощью. Но для вас, способных, ничего труднодостижимого нет!

तदलं कालसङ्गेन क्रियतां बुद्धिनिश्चयः ।
न हि कर्मसु सज्जन्ते बुद्धिमन्तो भवद्विधाः ॥२९॥
tadalaṃ kālasaṅgena kriyatāṃ buddhiniścayaḥ
na hi karmasu sajjante buddhimanto bhavadvidhāḥ
Так довольно привязки ко времени. Пусть будет сделано умотвёрдое решение! Ведь мудрые, как вы, в делах не медлят!”