॥ वाल्मीकि रामायण – किष्किन्धाकाण्ड ॥
॥ vālmīki rāmāyaṇa – kiṣkindhākāṇḍa ॥
॥ सर्ग-१८॥
॥ sarga-18॥
Перевод с санскрита: Анна Устюгова
इत्युक्तः प्रश्रितं वाक्यं धर्मार्थसहितं हितम् |
परुषं वालिना रामो निहतेन विचेतसा ॥१॥
ityuktaḥ praśritaṃ vākyaṃ dharmārthasahitaṃ hitam |
paruṣaṃ vālinā rāmo nihatena vicetasā ॥1॥
Так Рама, оповещенный вежливой речью Вали убитым, бессознательным, связанной дхармой и артхой, Благой, оскорбительной.
तं निष्प्रभमिवादित्यं मुक्ततोयमिवाम्बुदम् |
उक्तवाक्यं हरिश्रेष्ठमुपशान्तमिवानलम् ॥२॥
ityutaṃ niṣprabhamivādityaṃ muktatoyamivāmbudam |
uktavākyaṃ hariśreṣṭhamupaśāntamivānalam ॥2॥
Его, как солнце, потерявшее блеск, как облако, излившееся воду, лучшего из обезьян, выговорившегося, как затихший ветер.
धर्मार्थगुणसम्पन्नं हरीश्वरमनुत्तमम् |
अधिक्षिप्तस्तदा रामः पश्चाद्वालिनमब्रवीत् ॥३॥
dharmārthaguṇasampannaṃ harīśvaramanuttamam |
adhikṣiptastadā rāmaḥ paścādvālinamabravīt ॥3॥
Одарённому хорошими качествами дхармы и артхи, тогда обруганный Рама затем сказал Вали.
धर्ममर्थं च कामं च समयं चापि लौकिकम् |
अविज्ञाय कथं बाल्यान्मामिहाद्य विगर्हसे ॥४॥
dharmamarthaṃ ca kāmaṃ ca samayaṃ cāpi laukikam |
avijñāya kathaṃ bālyānmāmihādya vigarhase ॥4॥
В дхарме, артхе и каме, и в мирском обычае также не разобравшись, по наивности что меня здесь сейчас ты обвиняешь?
अपृष्ट्वा बुद्धिसम्पन्नान्वृद्धानाचार्यसंमतान् |
सौम्य वानरचापल्यात्त्वं मां वक्तुमिहेच्छसि ॥५॥
apṛṣṭvā buddhisampannānvṛddhānācāryasaṃmatān |
saumya vānaracāpalyāttvaṃ māṃ vaktumihecchasi ॥5॥
Не спросив мудростью одарённых, старейших, уважаемых учителями, о, друг, из-за обезьяньей легкомысленности ты меня здесь хочешь упрекнуть?
इक्ष्वाकूणामियं भूमिः सशैलवनकानना |
मृगपक्षिमनुष्याणां निग्रहानुग्रहावपि ॥६॥
ikṣvākūṇāmiyaṃ bhūmiḥ saśailavanakānanā |
mṛgapakṣimanuṣyāṇāṃ nigrahānugrahāvapi ॥6॥
У представителей Икшваку эта земля вместе с горами, рощами и лесами, наказание и милость животных, птиц, людей также.
तां पालयति धर्मात्मा भरतः सत्यवागृजुः |
धर्मकामार्थतत्त्वज्ञो निग्रहानुग्रहे रतः ॥७॥
tāṃ pālayati dharmātmā bharataḥ satyavāgṛjuḥ |
dharmakāmārthatattvajño nigrahānugrahe rataḥ ॥7॥
Ею правит праведно сущностный, правдивый, честный Бхарата, знающий суть дхармы, камы, артхи, нашедший удовольствие в милости и наказании.
नयश्च विनयश्चोभौ यस्मिन्सत्यं च सुस्थितम् |
विक्रमश्च यथादृष्टः स राजा देशकालवित् ॥८॥
nayaśca vinayaścobhau yasminsatyaṃ ca susthitam |
vikramaśca yathādṛṣṭaḥ sa rājā deśakālavit ॥8॥
И поведение, и воспитание – оба,и в ком истина прочно основывается и доблесть, как видится тот царь, знающий время и место.
तस्य धर्मकृतादेशा वयमन्ये च पार्थिवाः |
चरामो वसुधां कृत्स्नां धर्मसन्तानमिच्छवः ॥९॥
tasya dharmakṛtādeśā vayamanye ca pārthivāḥ |
carāmo vasudhāṃ kṛtsnāṃ dharmasantānamicchavaḥ ॥9॥
Получившие приказ в соответствии с его дхармой мы и другие цари странствуем по всей земле, желающие распространения дхармы.
तस्मिन्नृपतिशार्दूले भरते धर्मवत्सले |
पालयत्यखिलां भूमिं कश्चरेद्धर्मनिग्रहम् ॥१०॥
tasminnṛpatiśārdūle bharate dharmavatsale |
pālayatyakhilāṃ bhūmiṃ kaścareddharmanigraham ॥10॥
при том лучшем из царей Бхарате, преданном дхарме, защищающим всю землю, кто практиковал бы нарушение дхармы.
ते वयं मार्गविभ्रष्टं स्वधर्मे परमे स्थिताः |
भरताज्ञां पुरस्कृत्य निगृह्णीमो यथाविधि ॥११॥
te vayaṃ mārgavibhraṣṭaṃ svadharme parame sthitāḥ |
bharatājñāṃ puraskṛtya nigṛhṇīmo yathāvidhi ॥11॥
Мы, те, кто о своей дхарме высшей заботится, Бхараты приказ поставив во главе, наказываем в соответствии с законом сбившегося с пути.
त्वं तु सङ्क्लिष्टधर्मा च कर्मणा च विगर्हितः |
कामतन्त्रप्रधानश्च न स्थितो राजवर्त्मनि ॥१२॥
tvaṃ tu saṅkliṣṭadharmā ca karmaṇā ca vigarhitaḥ |
kāmatantrapradhānaśca na sthito rājavartmani ॥12॥
Ты же, чья дхарма пострадавшая, опороченный делом, тот, у кого во главе “Книга любви” и не соблюдающий царского поведения.
ज्येष्ठो भ्राता पिता चैव यश्च विद्यां प्रयच्छति |
त्रयस्ते पितरो ज्ञेया धर्म्ये चेत्पथि वर्तिनः ॥१३॥
jyeṣṭho bhrātā pitā caiva yaśca vidyāṃ prayacchati |
trayaste pitaro jñeyā dharmye cetpathi vartinaḥ ॥13॥
Старший брат, отец и также тот, кто даёт знания; те трое отцов, которых надо узнать, на правильном пути действующие.
यवीयानात्मनः पुत्रः शिष्यश्चापि गुणोदितः |
पुत्रवत्ते त्रयश्चिन्त्या धर्मश्चेदत्र कारणम् ॥१४॥
yavīyānātmanaḥ putraḥ śiṣyaścāpi guṇoditaḥ |
putravatte trayaścintyā dharmaścedatra kāraṇam ॥14॥
Младший, свой сын и также ученик, у которого развиты благие качества, если руководствоваться здесь дхармой, то их надо принимать как сыновей.
सूक्ष्मः परमदुर्ज्ञेयः सतां धर्मः प्लवङ्गम |
हृदिस्थः सर्वभूतानामात्मा वेद शुभाशुभम् ॥१५॥
sūkṣmaḥ paramadurjñeyaḥ satāṃ dharmaḥ plavaṅgama |
hṛdisthaḥ sarvabhūtānāmātmā veda śubhāśubham ॥15॥
Тонкая, в высшей степени труднопостижимая дхарма благих, о обезьяна, находящаяся в сердце всех живых существ душа знает добро и зло.
चपलश्चपलैः सार्धं वानरैरकृतात्मभिः |
जात्यन्ध इव जात्यन्धैर्मन्त्रयन्द्रक्ष्यसे नु किम् ॥१६॥
capalaścapalaiḥ sārdhaṃ vānarairakṛtātmabhiḥ |
jātyandha iva jātyandhairmantrayandrakṣyase nu kim ॥16॥
Ветренные вместе с ветренными обезьянами, невоспитанными, как слепой от рождения со слепым от рождения советующийся, что же ты увидишь?
अहं तु व्यक्ततामस्य वचनस्य ब्रवीमि ते |
न हि मां केवलं रोषात्त्वं विगर्हितुमर्हसि ॥१७॥
ahaṃ tu vyaktatāmasya vacanasya bravīmi te |
na hi māṃ kevalaṃ roṣāttvaṃ vigarhitumarhasi ॥17॥
Я же в этой речи поясняю тебе, ведь не должен ты обвинять меня только от гнева.
तदेतत्कारणं पश्य यदर्थं त्वं मया हतः |
भ्रातुर्वर्तसि भार्यायां त्यक्त्वा धर्मं सनातनम् ॥१८॥
tadetatkāraṇaṃ paśya yadarthaṃ tvaṃ mayā hataḥ |
bhrāturvartasi bhāryāyāṃ tyaktvā dharmaṃ sanātanam ॥18॥
Его эту причину увидь, ради которой мною убит: живёшь с женой брата, пренебрегая вечной дхармой.
अस्य त्वं धरमाणस्य सुग्रीवस्य महात्मनः |
रुमायां वर्तसे कामात्स्नुषायां पापकर्मकृत् ॥१९॥
asya tvaṃ dharamāṇasya sugrīvasya mahātmanaḥ |
rumāyāṃ vartase kāmātsnuṣāyāṃ pāpakarmakṛt ॥19॥
Ты живёшь с невесткой Румой этого терпящего Сугривы-Махатмы, совершающий греховное деяние от желания.
तद्व्यतीतस्य ते धर्मात्कामवृत्तस्य वानर |
भ्रातृभार्याभिमर्शेऽस्मिन्दण्डोऽयं प्रतिपादितः ॥२०॥
tadvyatītasya te dharmātkāmavṛttasya vānara |
bhrātṛbhāryābhimarśe’smindaṇḍo’yaṃ pratipāditaḥ ॥20॥
Это наказание выдано тебе тому отклоняющемуся от дхармы, движимому желанием, о обезьяна, при этом прикосновении к жене брата.
न हि धर्मविरुद्धस्य लोकवृत्तादपेयुषः |
दण्डादन्यत्र पश्यामि निग्रहं हरियूथप ॥२१॥
na hi dharmaviruddhasya lokavṛttādapeyuṣaḥ |
daṇḍādanyatra paśyāmi nigrahaṃ hariyūthapa ॥21॥
Я не вижу для уклонившимся от дхармы, ушедшего от мирского поведения воздаяние, кроме как, наказания, о, вожак обезьян.
औरसीं भगिनीं वापि भार्यां वाप्यनुजस्य यः |
प्रचरेत नरः कामात्तस्य दण्डो वधः स्मृतः ॥२२॥
aurasīṃ bhaginīṃ vāpi bhāryāṃ vāpyanujasya yaḥ |
pracareta naraḥ kāmāttasya daṇḍo vadhaḥ smṛtaḥ ॥22॥
Который мужчина дочь или же сестру, или жену младшего брата использовал бы по собственному желанию, для того наказание упоминается как смертная казнь.
भरतस्तु महीपालो वयं त्वादेशवर्तिनः |
त्वं च धर्मादतिक्रान्तः कथं शक्यमुपेक्षितुम् ॥२३॥
bharatastu mahīpālo vayaṃ tvādeśavartinaḥ |
tvaṃ ca dharmādatikrāntaḥ kathaṃ śakyamupekṣitum ॥23॥
Бхарата – царь, мы – действующее по приказу, ты – преступивший закон. Как можно не заметить?
गुरुधर्मव्यतिक्रान्तं प्राज्ञो धर्मेण पालयन् |
भरतः कामवृत्तानां निग्रहे पर्यवस्थितः ॥२४॥
gurudharmavyatikrāntaṃ prājño dharmeṇa pālayan |
bharataḥ kāmavṛttānāṃ nigrahe paryavasthitaḥ ॥24॥
Мудрый, в соответствии с законом надзирающий за пренебрёгшим долгом старшего, Бхарата, занятый наказанием действующих по желанию.
वयं तु भरतादेशं विधिं कृत्वा हरीश्वर |
त्वद्विधान्भिन्नमर्यादान्नियन्तुं पर्यवस्थिताः ॥२५॥
vayaṃ tu bharatādeśaṃ vidhiṃ kṛtvā harīśvara |
tvadvidhānbhinnamaryādānniyantuṃ paryavasthitāḥ ॥25॥
Мы же, сделав приказ Бхараты законом, о, Повелитель обезьян, подобных тебе нарушителей договора поставленные ограничить.
सुग्रीवेण च मे सख्यं लक्ष्मणेन यथा तथा |
दारराज्यनिमित्तं च निःश्रेयसि रतः स मे ॥२६॥
sugrīveṇa ca me sakhyaṃ lakṣmaṇena yathā tathā |
dārarājyanimittaṃ ca niḥśreyasi rataḥ sa me ॥26॥
Как Сугривой, так с Лакшманой, у меня дружба, и он (Сугрива) ради жены и царства, нашедший удовольствие в благе для меня.
प्रतिज्ञा च मया दत्ता तदा वानरसंनिधौ |
प्रतिज्ञा च कथं शक्या मद्विधेनानवेक्षितुम् ॥२७॥
pratijñā ca mayā dattā tadā vānarasaṃnidhau |
pratijñā ca kathaṃ śakyā madvidhenānavekṣitum ॥27॥
Затем обещание мной дано в присутствии обезьян, и как такой, как я, могу не пренебречь обещанием.
तदेभिः कारणैः सर्वैर्महद्भिर्धर्मसंहितैः |
शासनं तव यद्युक्तं तद्भवाननुमन्यताम् ॥२८॥
tadebhiḥ kāraṇaiḥ sarvairmahadbhirdharmasaṃhitaiḥ |
śāsanaṃ tava yadyuktaṃ tadbhavānanumanyatām ॥28॥
То этими всеми великими, праведными причинами, какое наказание для тебя уместно, то пусть ты одобришь.
सर्वथा धर्म इत्येव द्रष्टव्यस्तव निग्रहः |
वयस्यस्योपकर्तव्यं धर्ममेवानुपश्यता ॥२९॥
sarvathā dharma ityeva draṣṭavyastava nigrahaḥ |
vayasyasyopakartavyaṃ dharmamevānupaśyatā ॥29॥
Твое наказание должно быть рассмотрено так, чтобы с любой позиции было справедливо, дхарму принимающим во внимание, которая другу должна помогать.
राजभिर्धृतदण्डास्तु कृत्वा पापानि मानवाः |
निर्मलाः स्वर्गमायान्ति सन्तः सुकृतिनो यथा ॥३०॥
rājabhirdhṛtadaṇḍāstu kṛtvā pāpāni mānavāḥ |
nirmalāḥ svargamāyānti santaḥ sukṛtino yathā ॥30॥
Царями наказанные, совершившие грехи люди чистые идут на небо, благие, как добродетельные.
आर्येण मम मान्धात्रा व्यसनं घोरमीप्सितम् |
श्रमणेन कृते पापे यथा पापं कृतं त्वया ॥३१॥
āryeṇa mama māndhātrā vyasanaṃ ghoramīpsitam |
śramaṇena kṛte pāpe yathā pāpaṃ kṛtaṃ tvayā ॥31॥
Благородным моим Мандхатром ужасное зло получено, когда монахом был совершён грех, как сделанный тобой грех.
अन्यैरपि कृतं पापं प्रमत्तैर्वसुधाधिपैः |
प्रायश्चित्तं च कुर्वन्ति तेन तच्छाम्यते रजः ॥३२॥
anyairapi kṛtaṃ pāpaṃ pramattairvasudhādhipaiḥ |
prāyaścittaṃ ca kurvanti tena tacchāmyate rajaḥ ॥32॥
Другими же опьянёнными царями грех сделанный, и искупление совершают, им (искуплением) рассеивается тот мрак.
तदलं परितापेन धर्मतः परिकल्पितः |
वधो वानरशार्दूल न वयं स्ववशे स्थिताः ॥३३॥
tadalaṃ paritāpena dharmataḥ parikalpitaḥ |
vadho vānaraśārdūla na vayaṃ svavaśe sthitāḥ ॥33॥
Так достаточно страдания! По закону определена смерть! О, лучший из обезьян, мы в своей воле не находимся.
वागुराभिश्च पाशैश्च कूटैश्च विविधैर्नराः |
प्रतिच्छन्नाश्च दृश्याश्च गृह्णन्ति सुबहून्मृगान् |
प्रधावितान्वा वित्रस्तान्विस्रब्धानतिविष्ठितान् ॥३४॥
vāgurābhiśca pāśaiśca kūṭaiśca vividhairnarāḥ |
praticchannāśca dṛśyāśca gṛhṇanti subahūnmṛgān |
pradhāvitānvā vitrastānvisrabdhānativiṣṭhitān ॥34॥
Силками и путами, и разнообразными обманами, и скрытые, и видимые захватывают очень много животных, убежавших или испуганных, доверчивых, очень распространённых.
प्रमत्तानप्रमत्तान्वा नरा मांसार्थिनो भृशम् |
विध्यन्ति विमुखांश्चापि न च दोषोऽत्र विद्यते ॥३५॥
mattānapramattānvā narā māṃsārthino bhṛśam |
vidhyanti vimukhāṃścāpi na ca doṣo’tra vidyate ॥35॥
Опрометчивых и неопрометчивых люди, ищущие мясо, сильно ранят, даже отвернувшихся, и не узнаётся здесь.
यान्ति राजर्षयश्चात्र मृगयां धर्मकोविदाः |
तस्मात्त्वं निहतो युद्धे मया बाणेन वानर |
अयुध्यन्प्रतियुध्यन्वा यस्माच्छाखामृगो ह्यसि ॥३६॥
yānti rājarṣayaścātra mṛgayāṃ dharmakovidāḥ |
tasmāttvaṃ nihato yuddhe mayā bāṇena vānara |
ayudhyanpratiyudhyanvā yasmācchākhāmṛgo hyasi ॥36॥
Идут царские рши на охоту, знающие дхарму, от того ты убитый в битве моей стрелою, о, обезьяна, несражающийся или сражающийся, поскольку ты есть зверь живущий на ветвях.
दुर्लभस्य च धर्मस्य जीवितस्य शुभस्य च |
राजानो वानरश्रेष्ठ प्रदातारो न संशयः ॥३७॥
durlabhasya ca dharmasya jīvitasya śubhasya ca |
rājāno vānaraśreṣṭha pradātāro na saṃśayaḥ ॥37॥
У труднодостижимой и благой дхармы живые существа, цари, о лучший из обезьян, дарители, без сомнения.
तान्न हिंस्यान्न चाक्रोशेन्नाक्षिपेन्नाप्रियं वदेत् |
देवा मानुषरूपेण चरन्त्येते महीतले ॥३८॥
tānna hiṃsyānna cākrośennākṣipennāpriyaṃ vadet |
devā mānuṣarūpeṇa carantyete mahītale ॥38॥
Тех не убивал бы и не кричал бы, не оскорблял бы, не говорил бы неприятное. Эти Боги в форме людей ходят по земле.
त्वं तु धर्ममविज्ञाय केवलं रोषमास्थितः |
प्रदूषयसि मां धर्मे पितृपैतामहे स्थितम् ॥३९॥
tvaṃ tu dharmamavijñāya kevalaṃ roṣamāsthitaḥ |
pradūṣayasi māṃ dharme pitṛpaitāmahe sthitam ॥39॥
Ты же, дхармы не зная, основывающийся только на гневе, упрекаешь меня, опирающегося на дхарму предков.
एवमुक्तस्तु रामेण वाली प्रव्यथितो भृशम् |
प्रत्युवाच ततो रामं प्राञ्जलिर्वानरेश्वरः ॥४०॥
evamuktastu rāmeṇa vālī pravyathito bhṛśam |
pratyuvāca tato rāmaṃ prāñjalirvānareśvaraḥ ॥40॥
Так оповещенный Рамой, сильно раненый Вали затем сказал Раме, сложивший почтительно ладони, Повелитель обезьян.
यत्त्वमात्थ नरश्रेष्ठ तदेवं नात्र संशयः |
प्रतिवक्तुं प्रकृष्टे हि नापकृष्टस्तु शक्नुयात् ॥४१॥
yattvamāttha naraśreṣṭha tadevaṃ nātra saṃśayaḥ |
prativaktuṃ prakṛṣṭe hi nāpakṛṣṭastu śaknuyāt ॥41॥
Что ты сказал, о лучший из людей, то так, здесь нет сомнений. Ведь слабый же не сможет спорить с сильным.
यदयुक्तं मया पूर्वं प्रमादाद्वाक्यमप्रियम् |
तत्रापि खलु मे दोषं कर्तुं नार्हसि राघव ॥४२॥
yadayuktaṃ mayā pūrvaṃ pramādādvākyamapriyam |
tatrāpi khalu me doṣaṃ kartuṃ nārhasi rāghava ॥42॥
Слово моё от безрассудства неприятное, которое ранее было неуместным, в том ты не должен повторять мою ошибку тоже, о Рагхава.
त्वं हि दृष्टार्थतत्त्वज्ञः प्रजानां च हिते रतः |
कार्यकारणसिद्धौ ते प्रसन्ना बुद्धिरव्यया ॥४३॥
tvaṃ hi dṛṣṭārthatattvajñaḥ prajānāṃ ca hite rataḥ |
kāryakāraṇasiddhau te prasannā buddhiravyayā ॥43॥
Ведь ты знающий правду, в благе подданных находящий удовольствие, в свершении причины и следствия твой чистый разум неизменен.
मामप्यवगतं धर्माद्व्यतिक्रान्तपुरस्कृतम् |
धर्मसंहितया वाचा धर्मज्ञ परिपालय ॥४४॥
māmapyavagataṃ dharmādvyatikrāntapuraskṛtam |
dharmasaṃhitayā vācā dharmajña paripālaya ॥44॥
Меня ушедшего от дхармы, предпочитавшего грех, речью, основанной на дхарме, o знающий закон, защити.
बाष्पसंरुद्धकण्ठस्तु वाली सार्तरवः शनैः |
उवाच रामं सम्प्रेक्ष्य पङ्कलग्न इव द्विपः ॥४५॥
bāṣpasaṃruddhakaṇṭhastu vālī sārtaravaḥ śanaiḥ |
uvāca rāmaṃ samprekṣya paṅkalagna iva dvipaḥ ॥45॥
Вали, у которого рыданиями горло осажденное, издающий плачущие звуки тихо, сказал Раме, поглядев, словно слон, застрявший в болоте.
न त्वात्मानमहं शोचे न तारां नापि बान्धवान् |
यथा पुत्रं गुणश्रेष्ठमङ्गदं कनकाङ्गदम् ॥४६॥
na tvātmānamahaṃ śoce na tārāṃ nāpi bāndhavān |
yathā putraṃ guṇaśreṣṭhamaṅgadaṃ kanakāṅgadam ॥46॥
Не себя я оплакиваю, не Тару и даже не родственников, как сына Ангаду с наилучшими качествами, с золотыми браслетами.
स ममादर्शनाद्दीनो बाल्यात्प्रभृति लालितः |
तटाक इव पीताम्बुरुपशोषं गमिष्यति ॥४७॥
sa mamādarśanāddīno bālyātprabhṛti lālitaḥ |
taṭāka iva pītāmburupaśoṣaṃ gamiṣyati ॥47॥
Он грустный от невидения меня, начиная с детства избалованный, как озеро с выпитой водой, станет высушен.
सुग्रीवे चाङ्गदे चैव विधत्स्व मतिमुत्तमाम् |
त्वं हि शास्ता च गोप्ता च कार्याकार्यविधौ स्थितः ॥४८॥
sugrīve cāṅgade caiva vidhatsva matimuttamām |
tvaṃ hi śāstā ca goptā ca kāryākāryavidhau sthitaḥ ॥48॥
В Сугриве и в Ангаде распредели лучший совет. Ведь ты и повелитель, и защитник, заботящийся о правиле: что делать и что не делать.
या ते नरपते वृत्तिर्भरते लक्ष्मणे च या |
सुग्रीवे चाङ्गदे राजंस्तां चिन्तयितुमर्हसि ॥४९॥
yā te narapate vṛttirbharate lakṣmaṇe ca yā |
sugrīve cāṅgade rājaṃstāṃ cintayitumarhasi ॥49॥
О царь, какое твоё поведение к Бхарате, какое к Лакшману, о царь, тебе следует позаботиться о том же к Сугриве и Ангаде.
मद्दोषकृतदोषां तां यथा तारां तपस्विनीम् |
सुग्रीवो नावमन्येत तथावस्थातुमर्हसि ॥५०॥
maddoṣakṛtadoṣāṃ tāṃ yathā tārāṃ tapasvinīm |
sugrīvo nāvamanyeta tathāvasthātumarhasi ॥50॥
Как Сугрива не будет презирать Тару аскетичную, которая ошиблась из-за моей ошибки, так и тебе следует держаться.
त्वया ह्यनुगृहीतेन शक्यं राज्यमुपासितुम् |
त्वद्वशे वर्तमानेन तव चित्तानुवर्तिना ॥५१॥
tvayā hyanugṛhītena śakyaṃ rājyamupāsitum |
tvadvaśe vartamānena tava cittānuvartinā ॥51॥
Ведь тобой уваженный, по твоей воле действующий, исполняющий твое желание может послужить царству.
स तमाश्वासयद्रामो वालिनं व्यक्तदर्शनम् ॥५२॥
sa tamāśvāsayadrāmo vālinaṃ vyaktadarśanam ॥52॥
Тот Рама успокоил того Вали, познавшего правильное знание.
न वयं भवता चिन्त्या नाप्यात्मा हरिसत्तम |
वयं भवद्विशेषेण धर्मतः कृतनिश्चयाः ॥५३॥
na vayaṃ bhavatā cintyā nāpyātmā harisattama |
vayaṃ bhavadviśeṣeṇa dharmataḥ kṛtaniścayāḥ ॥53॥
Мы не те, о ком господину надо заботиться, даже не те, о ком самим, о наилучший из обезьян, мы, в отличие от тебя, по закону принявшие решение.
दण्ड्ये यः पातयेद्दण्डं दण्ड्यो यश्चापि दण्ड्यते |
कार्यकारणसिद्धार्थावुभौ तौ नावसीदतः ॥५४॥
daṇḍye yaḥ pātayeddaṇḍaṃ daṇḍyo yaścāpi daṇḍyate |
kāryakāraṇasiddhārthāvubhau tau nāvasīdataḥ ॥54॥
И который обрушил наказание на наказуемого и также наказуемый, который наказывается, те, у кого свершился закон причины и следствия, оба те не ослабевают.
तद्भवान्दण्डसंयोगादस्माद्विगतकल्मषः |
गतः स्वां प्रकृतिं धर्म्यां धर्मदृष्टेन वर्त्मना ॥५५॥
tadbhavāndaṇḍasaṃyogādasmādvigatakalmaṣaḥ |
gataḥ svāṃ prakṛtiṃ dharmyāṃ dharmadṛṣṭena vartmanā ॥55॥
Ты от той встречи этого наказания потерял вину, обретаешь свою природу благочестивую путём праведным.
स तस्य वाक्यं मधुरं महात्मनः समाहितं धर्मपथानुवर्तिनः |
निशम्य रामस्य रणावमर्दिनो वचः सुयुक्तं निजगाद वानरः ॥५६॥
sa tasya vākyaṃ madhuraṃ mahātmanaḥ samāhitaṃ dharmapathānuvartinaḥ |
niśamya rāmasya raṇāvamardino vacaḥ suyuktaṃ nijagāda vānaraḥ ॥56॥
Речь приятную того Махатмы, внимательно следующего путём дхармы, Рамы, того, кто в бою причиняет страдания, успокоившись, речь очень благоприятную та обезьяна сказала.
शराभितप्तेन विचेतसा मया प्रदूषितस्त्वं यदजानता प्रभो |
इदं महेन्द्रोपम भीमविक्रम प्रसादितस्त्वं क्षम मे महीश्वर ॥५७॥
śarābhitaptena vicetasā mayā pradūṣitastvaṃ yadajānatā prabho |
idaṃ mahendropama bhīmavikrama prasāditastvaṃ kṣama me mahīśvara ॥57॥
Стрелой мучимым, бессознательным, неразбирающимся, что ты оскорблён мною, о господин, о подобный Великому Индре, о ужасносильный, , ты умилостивлённый прости мне это, о царь.