04-Kiṣkindhākāṇḍa-सर्गः १६

|| वाल्मीकि रामायण – किष्किन्धाकाण्ड ||
|| vālmīki rāmāyaṇa – kiṣkindhākāṇḍa ||

|| सर्ग-१६||
|| sarga-16||

Перевод с санскрита: Анна Устюгова

तामेवं ब्रुवतीं तारां ताराधिपनिभाननाम् |
वाली निर्भर्त्सयामास वचनं चेदमब्रवीत् ||१|
tāmevaṃ bruvatīṃ tārāṃ tārādhipanibhānanām |
vālī nirbhartsayāmāsa vacanaṃ cedamabravīt ||1||
Её, так говорящую Тару, лик которой подобен Луне, Вали осудил и речь эту сказал.

गर्जतोऽस्य च संरम्भं भ्रातुः शत्रोर्विशेषतः |
मर्षयिष्याम्यहं केन कारणेन वरानने ||२||
garjato’sya ca saṃrambhaṃ bhrātuḥ śatrorviśeṣataḥ |
marṣayiṣyāmyahaṃ kena kāraṇena varānane ||2||
Громко кричащего, этого брата ярость, особенно врага, по какой причине я буду терпеть?

अधर्षितानां शूराणां समरेष्वनिवर्तिनाम् |
धर्षणामर्षणं भीरु मरणादतिरिच्यते ||३||
adharṣitānāṃ śūrāṇāṃ samareṣvanivartinām |
dharṣaṇāmarṣaṇaṃ bhīru maraṇādatiricyate ||3||
Оскорблённых воинов, не бегущих с поля боя, терпимость к оскорблением, о робкая, хуже смерти.

सोढुं न च समर्थोऽहं युद्धकामस्य संयुगे |
सुग्रीवस्य च संरम्भं हीनग्रीवस्य गर्जतः ||४||
soḍhuṃ na ca samartho’haṃ yuddhakāmasya saṃyuge |
sugrīvasya ca saṃrambhaṃ hīnagrīvasya garjataḥ ||4||
И не способный я терпеть ярость Сугривы, желающего сражения в битве, тонкошеего, громко кричащего.

न च कार्यो विषादस्ते राघवं प्रति मत्कृते |
धर्मज्ञश्च कृतज्ञश्च कथं पापं करिष्यति ||५||
na ca kāryo viṣādaste rāghavaṃ prati matkṛte |
dharmajñaśca kṛtajñaśca kathaṃ pāpaṃ kariṣyati ||5||
По поводу рамы не беспокойся обо мне, знающий дхарму и благодарный, как совершит грех.

निवर्तस्व सह स्त्रीभिः कथं भूयोऽनुगच्छसि |
सौहृदं दर्शितं तारे मयि भक्तिः कृता त्वया ||६||
nivartasva saha strībhiḥ kathaṃ bhūyo’nugacchasi |
sauhṛdaṃ darśitaṃ tāre mayi bhaktiḥ kṛtā tvayā ||6||
Возвращайся вместе с женщинами. Как дальше последуешь? Дружба показана, о Тара, мне преданность тобой выказана.

प्रतियोत्स्याम्यहं गत्वा सुग्रीवं जहि सम्भ्रमम् |
दर्पं चास्य विनेष्यामि न च प्राणैर्विमोक्ष्यते ||७||
pratiyotsyāmyahaṃ gatvā sugrīvaṃ jahi sambhramam |
darpaṃ cāsya vineṣyāmi na ca prāṇairvimokṣyate ||7||
Пойдя, одержу победу над Сугривой.  Убей тревогу, его высокомерие накажу, и будет (Сугрива) оставлен в живых.

शापितासि मम प्राणैर्निवर्तस्व जयेन च |
अहं जित्वा निवर्तिष्ये तमलं भ्रातरं रणे ||८||
śāpitāsi mama prāṇairnivartasva jayena ca |
ahaṃ jitvā nivartiṣye tamalaṃ bhrātaraṃ raṇe ||8||
Ты, верная моей жизни, возвращайся. Я, победив того соответствующего в борьбе брата, вернусь.

तं तु तारा परिष्वज्य वालिनं प्रियवादिनी |
चकार रुदती मन्दं दक्षिणा सा प्रदक्षिणम् ||९||
taṃ tu tārā pariṣvajya vālinaṃ priyavādinī |
cakāra rudatī mandaṃ dakṣiṇā sā pradakṣiṇam ||9||
Того Вали обняв, рыдающая Тара, милоговорящая, медленно, вежливо обошла слева направо вокруг.

ततः स्वस्त्ययनं कृत्वा मन्त्रवद्विजयैषिणी |
अन्तःपुरं सह स्त्रीभिः प्रविष्टा शोकमोहिता ||१०||
tataḥ svastyayanaṃ kṛtvā mantravadvijayaiṣiṇī |
antaḥpuraṃ saha strībhiḥ praviṣṭā śokamohitā ||10||
Затем благословение сделав в соответствии с правилами, желающая победы, вместе с женщинами, оглушённая горем вошла внутрь крепости.

प्रविष्टायां तु तारायां सह स्त्रीभिः स्वमालयम् |
नगरान्निर्ययौ क्रुद्धो महासर्प इव श्वसन् ||११||
praviṣṭāyāṃ tu tārāyāṃ saha strībhiḥ svamālayam |
nagarānniryayau kruddho mahāsarpa iva śvasan ||11||
Когда Тара вошла в свой дом вместе с женщинами, из города вышел гневный, дышащий как большая змея,

स निःश्वस्य महावेगो वाली परमरोषणः |
सर्वतश्चारयन्दृष्टिं शत्रुदर्शनकाङ्क्षया ||१२||
sa niḥśvasya mahāvego vālī paramaroṣaṇaḥ |
sarvataścārayandṛṣṭiṃ śatrudarśanakāṅkṣayā ||12||
Фыркая, энергичный тот Вали с чрезвычайным гневом, блуждающим взглядом повсюду, с желанием увидеть врага.

स ददर्श ततः श्रीमान्सुग्रीवं हेमपिङ्गलम् |
सुसंवीतमवष्टब्धं दीप्यमानमिवानलम् ||१३||
sa dadarśa tataḥ śrīmānsugrīvaṃ hemapiṅgalam |
susaṃvītamavaṣṭabdhaṃ dīpyamānamivānalam ||13||
Затем тот Великолепный Сугриву, золотисто-жёлтого, хорошо опоясанного, устойчиво стоящего, сверкающего, словно огонь,

स तं दृष्ट्वा महावीर्यं सुग्रीवं पर्यवस्थितम् |
गाढं परिदधे वासो वाली परमरोषणः ||१४||
sa taṃ dṛṣṭvā mahāvīryaṃ sugrīvaṃ paryavasthitam |
gāḍhaṃ paridadhe vāso vālī paramaroṣaṇaḥ ||14||
Тот, очень разгневанный Вали, увидев Великого героя Сугриву, ставшего, надел одежду.

स वाली गाढसंवीतो मुष्टिमुद्यम्य वीर्यवान् |
सुग्रीवमेवाभिमुखो ययौ योद्धुं कृतक्षणः ||१५||
sa vālī gāḍhasaṃvīto muṣṭimudyamya vīryavān |
sugrīvamevābhimukho yayau yoddhuṃ kṛtakṣaṇaḥ ||15||
Тот Вали, крепко подпоясанный, пошел воевать, обращенный к Сугриве, готовый сражаться.

श्लिष्टमुष्टिं समुद्यम्य संरब्धतरमागतः |
सुग्रीवोऽपि समुद्दिश्य वालिनं हेममालिनम् ||१६||
śliṣṭamuṣṭiṃ samudyamya saṃrabdhataramāgataḥ |
sugrīvo’pi samuddiśya vālinaṃ hemamālinam ||16||
Собранный кулак подняв, ставший более взволнованный, подошедший Сугрива же,  указав на Вали, с  золотой гирляндой.

तं वाली क्रोधताम्राक्षः सुग्रीवं रणपण्डितम् |
आपतन्तं महावेगमिदं वचनमब्रवीत् ||१७||
taṃ vālī krodhatāmrākṣaḥ sugrīvaṃ raṇapaṇḍitam |
āpatantaṃ mahāvegamidaṃ vacanamabravīt ||17||
Вали с тёмно красными глазами от гнева тому Сугриве, сведущему в борьбе, летящему, очень стремительному, эту речь сказал.

एष मुष्टिर्मयाबद्धो गाढः सुनिहिताङ्गुलिः |
मया वेगविमुक्तस्ते प्राणानादाय यास्यति ||१८||
eṣa muṣṭirmayābaddho gāḍhaḥ sunihitāṅguliḥ |
mayā vegavimuktaste prāṇānādāya yāsyati ||18||
Этот кулак, мною сжатый, с надежно вложенными пальцами, мною силой выпущенный, забирая твою жизнь, придёт.

एवमुक्तस्तु सुग्रीवः क्रुद्धो वालिनमब्रवीत् |
तवैव च हरन्प्राणान्मुष्टिः पततु मूर्धनि ||१९||
evamuktastu sugrīvaḥ kruddho vālinamabravīt |
tavaiva ca haranprāṇānmuṣṭiḥ patatu mūrdhani ||19||
Так оповещенный Сугрива, гневный, сказал Вали: “И именно твою забирающий жизнь кулак пусть упадёт на голову.”

ताडितस्तेन सङ्क्रुद्धः समभिक्रम्य वेगतः |
अभवच्छोणितोद्गारी सोत्पीड इव पर्वतः ||२०||
tāḍitastena saṅkruddhaḥ samabhikramya vegataḥ |
abhavacchoṇitodgārī sotpīḍa iva parvataḥ ||20||
Ударенный им, разгневанный, подойдя стремительно, выплёвывал кровь, словно вулкан, извергающий поток.

सुग्रीवेण तु निःसङ्गं सालमुत्पाट्य तेजसा |
गात्रेष्वभिहतो वाली वज्रेणेव महागिरिः ||२१||
sugrīveṇa tu niḥsaṅgaṃ sālamutpāṭya tejasā |
gātreṣvabhihato vālī vajreṇeva mahāgiriḥ ||21||
Вали, битый по частям тела Сугривой, вырвавшим силой беспрепятственно салу, как высокая гора ваджрой.

स तु वाली प्रचरितः सालताडनविह्वलः |
गुरुभारसमाक्रान्ता सागरे नौरिवाभवत् ||२२||
sa tu vālī pracaritaḥ sālatāḍanavihvalaḥ |
gurubhārasamākrāntā sāgare naurivābhavat ||22||
Тот Вали же, выступивший, салы ударом угнетенный, как корабль в океане с тяжёлым грузом атакованный.

तौ भीमबलविक्रान्तौ सुपर्णसमवेगिनौ |
प्रवृद्धौ घोरवपुषौ चन्द्रसूर्याविवाम्बरे ||२३||
tau bhīmabalavikrāntau suparṇasamaveginau |
pravṛddhau ghoravapuṣau candrasūryāvivāmbare ||23||
Оба страшной силой атакованные, оба обладающие силой, подобной большой птице, увеличившиеся, те, чей вид ужасе, как Луна и Солнце в небе,

वालिना भग्नदर्पस्तु सुग्रीवो मन्दविक्रमः |
वालिनं प्रति सामर्षो दर्शयामास लाघवम् ||२४||
vālinā bhagnadarpastu sugrīvo mandavikramaḥ |
vālinaṃ prati sāmarṣo darśayāmāsa lāghavam ||24||
Сугрива, чья гордость была поломана Вали, медленно шагающий к Вали, с недовольством, показал слабость.

ततो धनुषि सन्धाय शरमाशीविषोपमम् |
राघवेण महाबाणो वालिवक्षसि पातितः ||२५||
tato dhanuṣi sandhāya śaramāśīviṣopamam |
rāghaveṇa mahābāṇo vālivakṣasi pātitaḥ ||25||
Затем в лук положив стрелу, подобную ядовитой змее, большая стрела в грудь Вали потомком Рагху была брошена.

वेगेनाभिहतो वाली निपपात महीतले ||२६||
vegenābhihato vālī nipapāta mahītale ||26||
Силой ударенный Вали упал на землю.

अथोक्षितः शोणिततोयविस्रवैः सुपुष्पिताशोक इवानिलोद्धतः |
विचेतनो वासवसूनुराहवे प्रभ्रंशितेन्द्रध्वजवत्क्षितिं गतः ||२७||
athokṣitaḥ śoṇitatoyavisravaiḥ supuṣpitāśoka ivāniloddhataḥ |
vicetano vāsavasūnurāhave prabhraṃśitendradhvajavatkṣitiṃ gataḥ ||27||
Затем обрызганный потоками крови, как вырванная ветром Ашока, имеющая прекрасные цветы, без сознания Васавы сын в борьбе, как знамя Индры павшее, к земле направился.