॥ वाल्मीकि रामायण – किष्किन्धाकाण्ड ॥
॥ vālmīki rāmāyaṇa – kiṣkindhākāṇḍa ॥

॥ सर्ग-३४॥
॥ sarga-34॥

Перевод с санскрита: Анна Устюгова

तथा ब्रुवाणं सौमित्रिं प्रदीप्तमिव तेजसा ।
अब्रवील्लक्ष्मणं तारा ताराधिपनिभानना ॥१॥
tathā bruvāṇaṃ saumitriṃ pradīptamiva tejasā
abravīllakṣmaṇaṃ tārā tārādhipanibhānanā
Так говорящему Лакшману, сыну Сумитры, сияющему, словно огнём, сказала Лакшману Тара луноликая.

नैवं लक्ष्मण वक्तव्यो नायं परुषमर्हति ।
हरीणामीश्वरः श्रोतुं तव वक्त्राद्विशेषतः ॥२॥
naivaṃ lakṣmaṇa vaktavyo nāyaṃ paruṣamarhati
harīṇāmīśvaraḥ śrotuṃ tava vaktrādviśeṣataḥ
О Лакшмана, не должен быть так оповещён, не заслуживает слышать этот Владыка обезьян, особенно из твоих уст.

नैवाकृतज्ञः सुग्रीवो न शठो नापि दारुणः ।
नैवानृतकथो वीर न जिह्मश्च कपीश्वरः ॥३॥
naivākṛtajñaḥ sugrīvo na śaṭho nāpi dāruṇaḥ
naivānṛtakatho vīra na jihmaśca kapīśvaraḥ
Ведь Сугрива не неблагодарный, не коварный, даже не жестокий, ведь не ложь говорящий, о герой, и нехитрый повелитель обезьян.

उपकारं कृतं वीरो नाप्ययं विस्मृतः कपिः ।
रामेण वीर सुग्रीवो यदन्यैर्दुष्करं रणे ॥४॥
upakāraṃ kṛtaṃ vīro nāpyayaṃ vismṛtaḥ kapiḥ
rāmeṇa vīra sugrīvo yadanyairduṣkaraṃ raṇe
Также герой, эта обезьяна, не забывшая сделанную помощь Рамой в битве. о герой, которая другими трудно осуществимая.

रामप्रसादात्कीर्तिं च कपिराज्यं च शाश्वतम् ।
प्राप्तवानिह सुग्रीवो रुमां मां च परन्तप ॥५॥
rāmaprasādātkīrtiṃ ca kapirājyaṃ ca śāśvatam
prāptavāniha sugrīvo rumāṃ māṃ ca parantapa
А милости Рамы и славу, и царство обезьян вечное, получивший здесь Руму и меня Сугрива, о усмиритель врагов.

सुदुःखं शायितः पूर्वं प्राप्येदं सुखमुत्तमम् |
प्राप्तकालं न जानीते विश्वामित्रो यथा मुनिः ॥६॥
suduḥkhaṃ śāyitaḥ pūrvaṃ prāpyedaṃ sukhamuttamam
prāptakālaṃ na jānīte viśvāmitro yathā muniḥ
Сначала тяжело уложенный, получив это счастье наивысшие, подошедший момент не замечает, как Вишвамитра мудрец.

घृताच्यां किल संसक्तो दशवर्षाणि लक्ष्मण ।
अहोऽमन्यत धर्मात्मा विश्वामित्रो महामुनिः ॥७॥
ghṛtācyāṃ kila saṃsakto daśavarṣāṇi lakṣmaṇa
aho’manyata dharmātmā viśvāmitro mahāmuniḥ
Конечно, связанный Гхртачи, 10 лет, о Лакшмана, рассматривал как один день Дхарматма, Вишвамитра мудрец.

स हि प्राप्तं न जानीते कालं कालविदां वरः ।
विश्वामित्रो महातेजाः किं पुनर्यः पृथग्जनः ॥८॥
sa hi prāptaṃ na jānīte kālaṃ kālavidāṃ varaḥ
viśvāmitro mahātejāḥ kiṃ punaryaḥ pṛthagjanaḥ
Он же наилучший из знатоков срока, Вишвамитра, с великой силой, не осознаёт пришедший срок, что уж обычный человек.

देहधर्मं गतस्यास्य परिश्रान्तस्य लक्ष्मण ।
अवितृप्तस्य कामेषु रामः क्षन्तुमिहार्हति ॥९॥
dehadharmaṃ gatasyāsya pariśrāntasya lakṣmaṇa
avitṛptasya kāmeṣu rāmaḥ kṣantumihārhati
Закон тела у него ушедшего, истощённого, неудовлетворённого в желаниях, о Лакшмана, здесь Рама должен простить.

न च रोषवशं तात गन्तुमर्हसि लक्ष्मण ।
निश्चयार्थमविज्ञाय सहसा प्राकृतो यथा ॥१०॥
na ca roṣavaśaṃ tāta gantumarhasi lakṣmaṇa
niścayārthamavijñāya sahasā prākṛto yathā
О Лакшмана, о дорогой, Ты не должен идти во власть гнева, не распознав уверенную причину, стремительно, как невоспитанный  (обычный человек).

सत्त्वयुक्ता हि पुरुषास्त्वद्विधाः पुरुषर्षभ ।
अविमृश्य न रोषस्य सहसा यान्ति वश्यताम् ॥११॥
sattvayuktā hi puruṣāstvadvidhāḥ puruṣarṣabha
avimṛśya na roṣasya sahasā yānti vaśyatām
Ведь наделённые чистотой люди, как ты, о лучший людей, не обдумав, стремительно не идут во власть гнева.

प्रसादये त्वां धर्मज्ञ सुग्रीवार्थे समाहिता ।
महान्रोषसमुत्पन्नः संरम्भस्त्यज्यताम् अयम् ॥१२॥
prasādaye tvāṃ dharmajña sugrīvārthe samāhitā
mahānroṣasamutpannaḥ saṃrambhastyajyatām ayam
Успокаиваю тебя, о знаток закона, усердная ради Сугривы, горячность  эта большая, возникшая из гнева, пусть будет оставлена.

रुमां मां कपिराज्यं च धनधान्यवसूनि च ।
रामप्रियार्थं सुग्रीवस्त्यजेदिति मतिर्मम ॥१३॥
rumāṃ māṃ kapirājyaṃ ca dhanadhānyavasūni ca
rāmapriyārthaṃ sugrīvastyajediti matirmama
Руму, меня и обезьянье царства, и деньги, зерно, богатство ради супруги Рамы Сугрива оставит – вот моё мнение.

समानेष्यति सुग्रीवः सीतया सह राघवम् ।
शशाङ्कमिव रोहिण्या निहत्वा रावणं रणे ॥१४॥
samāneṣyati sugrīvaḥ sītayā saha rāghavam
śaśāṅkamiva rohiṇyā nihatvā rāvaṇaṃ raṇe
Сведёт Сугрива Рагхаву с Ситой, словно Луну с Рохини, убив Равану в битве.

शतकोटिसहस्राणि लङ्कायां किल रक्षसाम् ।
अयुतानि च षट्त्रिंशत्सहस्राणि शतानि च ॥१५॥
śatakoṭisahasrāṇi laṅkāyāṃ kila rakṣasām
ayutāni ca ṣaṭtriṃśatsahasrāṇi śatāni ca
Тысячи сотен миллионов на Ланке демонов известно, и десятки тысяч, и 36 тысяч, и сотни.

अहत्वा तांश्च दुर्धर्षान्राक्षसान्कामरूपिणः ।
न शक्यो रावणो हन्तुं येन सा मैथिली हृता ॥१६॥
ahatvā tāṃśca durdharṣānrākṣasānkāmarūpiṇaḥ
na śakyo rāvaṇo hantuṃ yena sā maithilī hṛtā
И не убив тех демонов, трудноодолимых, принимающих любую форму, Равана не может быть убит, которым похищена та Митхилийская царевна.

ते न शक्या रणे हन्तुमसहायेन लक्ष्मण ।
रावणः क्रूरकर्मा च सुग्रीवेण विशेषतः ॥१७॥
te na śakyā raṇe hantumasahāyena lakṣmaṇa
rāvaṇaḥ krūrakarmā ca sugrīveṇa viśeṣataḥ
Они не могут быть убиты в бою без помощников, о Лакшмана, и Равана жестокий Сугривой особенно.

एवमाख्यातवान्वाली स ह्यभिज्ञो हरीश्वरः ।
आगमस्तु न मे व्यक्तः श्रवात्तस्य ब्रवीम्यहम् ॥१८॥
evamākhyātavānvālī sa hyabhijño harīśvaraḥ
āgamastu na me vyaktaḥ śravāttasya bravīmyaham
Так говорил Вали, ведь он сведующий Повелитель обезьян. Мне источник не ясен. Я говорю с его слов.

त्वत्सहायनिमित्तं वै प्रेषिता हरिपुङ्गवाः ।
आनेतुं वानरान्युद्धे सुबहून्हरियूथपान् ॥१९॥
tvatsahāyanimittaṃ vai preṣitā haripuṅgavāḥ
ānetuṃ vānarānyuddhe subahūnhariyūthapān
Знак поддержки тебя – обезьяньи герои,  посланные доставить на битву очень много обезьян вожаков.

तांश्च प्रतीक्षमाणोऽयं विक्रान्तान्सुमहाबलान् ।
राघवस्यार्थसिद्ध्यर्थं न निर्याति हरीश्वरः ॥२०॥
tāṃśca pratīkṣamāṇo’yaṃ vikrāntānsumahābalān
rāghavasyārthasiddhyarthaṃ na niryāti harīśvaraḥ
И тот Повелитель обезьян не выходит ради достижения цели Рагхавы, ожидающей тех очень сильных воинов.

कृता तु संस्था सौमित्रे सुग्रीवेण यथापुरा ।
अद्य तैर्वानरैर्सर्वैरागन्तव्यं महाबलैः ॥२१॥
kṛtā tu saṃsthā saumitre sugrīveṇa yathāpurā
adya tairvānarairsarvairāgantavyaṃ mahābalaiḥ
О сын Сумитры, ведь Сугривой проведена организация ранее, сегодня все великосильные обезьяны должны прийти.

ऋक्षकोटिसहस्राणि गोलाङ्गूलशतानि च ।
अद्य त्वामुपयास्यन्ति जहि कोपमरिन्दम ।
कोट्योऽनेकास्तु काकुत्स्थ कपीनां दीप्ततेजसाम् ॥२२॥
ṛkṣakoṭisahasrāṇi golāṅgūlaśatāni ca
adya tvāmupayāsyanti jahi kopamarindama
koṭyo’nekāstu kākutstha kapīnāṃ dīptatejasām
Тысячи миллионов медведей и сотни галангулов сегодня к тебе придут. Убей гнев, о побеждающий врагов, многие десятки миллионов обезьян, излучающих мощь, о Потомок Какутстхи.

तव हि मुखमिदं निरीक्ष्य कोपात्क्षतजनिभे नयने निरीक्षमाणाः ।
हरिवरवनिता न यान्ति शान्तिं प्रथमभयस्य हि शङ्किताः स्म सर्वाः ॥२३॥
tava hi mukhamidaṃ nirīkṣya kopātkṣatajanibhe nayane nirīkṣamāṇāḥ
harivaravanitā na yānti śāntiṃ prathamabhayasya hi śaṅkitāḥ sma sarvāḥ
Ведь это твоё лицо злобное наблюдая, кроваво выглядящие наблюдающие глаза, все супруги лучшего из обезьян, не приходя в умиротворение, испуганные предыдущей опасностью.