॥ वाल्मीकि रामायण – किष्किन्धाकाण्ड ॥
॥ vālmīki rāmāyaṇa – kiṣkindhākāṇḍa ॥
॥ सर्ग-३३॥
॥ sarga-33॥
Перевод с санскрита: Анна Устюгова
तमप्रतिहतं क्रुद्धं प्रविष्टं पुरुषर्षभम् ।
सुग्रीवो लक्ष्मणं दृष्ट्वा बभूव व्यथितेन्द्रियः ॥१॥
tamapratihataṃ kruddhaṃ praviṣṭaṃ puruṣarṣabham
sugrīvo lakṣmaṇaṃ dṛṣṭvā babhūva vyathitendriyaḥ
Увидев того не задержанного, гневного, вошедшего, быка среди людей Лакшману, Сугрива пришёл в волнение.
क्रुद्धं निःश्वसमानं तं प्रदीप्तमिव तेजसा ।
भ्रातुर्व्यसनसन्तप्तं दृष्ट्वा दशरथात्मजम् ॥२॥
kruddhaṃ niḥśvasamānaṃ taṃ pradīptamiva tejasā
bhrāturvyasanasantaptaṃ dṛṣṭvā daśarathātmajam
Увидев его, родного сына Дашаратхи, разгневанного, тяжело дышащего, словно пылающего огнём, мучимого несчастьем брата,
उत्पपात हरिश्रेष्ठो हित्वा सौवर्णमासनम् ।
महान्महेन्द्रस्य यथा स्वलङ्कृत इव ध्वजः ॥३॥
utpapāta hariśreṣṭho hitvā sauvarṇamāsanam
mahānmahendrasya yathā svalaṅkṛta iva dhvajaḥ
Поднялся лучший из обезьян, покинув золотое сиденье, как большой флаг Индры, красиво украшенный.
उत्पतन्तमनूत्पेतू रुमाप्रभृतयः स्त्रियः ।
सुग्रीवं गगने पूर्णं चन्द्रं तारागणा इव ॥४॥
utpatantamanūtpetū rumāprabhṛtayaḥ striyaḥ
sugrīvaṃ gagane pūrṇaṃ candraṃ tārāgaṇā iva
Вслед за поднимающимся Сугривой поднялись Рума и другие женщины, как скопление звезд вслед за полной Луной в небе.
संरक्तनयनः श्रीमान्विचचाल कृताञ्जलिः ।
बभूवावस्थितस्तत्र कल्पवृक्षो महानिव ॥५॥
saṃraktanayanaḥ śrīmānvicacāla kṛtāñjaliḥ
babhūvāvasthitastatra kalpavṛkṣo mahāniva
С покрасневшими глазами господин двинулся с почтительно сложенными ладонями, замер там, словно большая кальпаврикша (дерево, дарующее любые блага).
रुमा द्वितीयं सुग्रीवं नारीमध्यगतं स्थितम् ।
अब्रवील्लक्ष्मणः क्रुद्धः सतारं शशिनं यथा ॥६॥
rumā dvitīyaṃ sugrīvaṃ nārīmadhyagataṃ sthitam
abravīllakṣmaṇaḥ kruddhaḥ satāraṃ śaśinaṃ yathā
Сопровождаемому Румой Сугриве, находящемуся между женщин, как Луна среди звезд, сказал разгневанный Лакшмана.
सत्त्वाभिजनसम्पन्नः सानुक्रोशो जितेन्द्रियः ।
कृतज्ञः सत्यवादी च राजा लोके महीयते ॥७॥
sattvābhijanasampannaḥ sānukrośo jitendriyaḥ ।
kṛtajñaḥ satyavādī ca rājā loke mahīyate
“Наделённый чистым происхождением, полный сострадания, победивший чувства. благодарный и правдивый царь в мире преуспевает.
यस्तु राजा स्थितोऽधर्मे मित्राणामुपकारिणाम् ।
मिथ्या प्रतिज्ञां कुरुते को नृशंसतरस्ततः ॥८॥
yastu rājā sthito’dharme mitrāṇāmupakāriṇām
mithyā pratijñāṃ kurute ko nṛśaṃsatarastataḥ
Который же царь, находящийся в беззаконии, среди помогших друзей, обещание делает ложным. Кто нечестиве его?
शतमश्वानृते हन्ति सहस्रं तु गवानृते ।
आत्मानं स्वजनं हन्ति पुरुषः पुरुषानृते ॥९॥
śatamaśvānṛte hanti sahasraṃ tu gavānṛte
ātmānaṃ svajanaṃ hanti puruṣaḥ puruṣānṛte
При лжи о коне убивает сотню, при лжи же о корове – тысячу, при лжи о людях человек убивает себя, свой народ.
पूर्वं कृतार्थो मित्राणां न तत्प्रतिकरोति यः ।
कृतघ्नः सर्वभूतानां स वध्यः प्लवगेश्वर ॥१०॥
pūrvaṃ kṛtārtho mitrāṇāṃ na tatpratikaroti yaḥ ।
kṛtaghnaḥ sarvabhūtānāṃ sa vadhyaḥ plavageśvara
Сначала кто, добившийся цели, друзьям то не оплачивает, тот неблагодарный должен быть убит любым живым существом, о Повелитель обезьян.
गीतोऽयं ब्रह्मणा श्लोकः सर्वलोकनमस्कृतः ।
दृष्ट्वा कृतघ्नं क्रुद्धेन तं निबोध प्लवङ्गम ॥११॥
gīto’yaṃ brahmaṇā ślokaḥ sarvalokanamaskṛtaḥ ।
dṛṣṭvā kṛtaghnaṃ kruddhena taṃ nibodha plavaṅgama
Пропет этот стих, всеми мирами почитаемый, брахманом гневным, увидев неблагодарного. Обрати на него внимание, о обезьяна.
ब्रह्मघ्ने च सुरापे च चोरे भग्नव्रते तथा ।
निष्कृतिर्विहिता सद्भिः कृतघ्ने नास्ति निष्कृतिः ॥१२॥
brahmaghne ca surāpe ca core bhagnavrate tathā
niṣkṛtirvihitā sadbhiḥ kṛtaghne nāsti niṣkṛtiḥ
И убийце брахмана, и в пьянице, в воре, в нарушившем обет благими установлено искупление, для неблагодарного нет искупления.
अनार्यस्त्वं कृतघ्नश्च मिथ्यावादी च वानर ।
पूर्वं कृतार्थो रामस्य न तत्प्रतिकरोषि यत् ॥१३॥
anāryastvaṃ kṛtaghnaśca mithyāvādī ca vānara
pūrvaṃ kṛtārtho rāmasya na tatpratikaroṣi yat
Ты не благородный и неблагодарный, и лживый, о обезьяна, сначала достигший цели с помощью Рамы, не оплачиваешь то.
ननु नाम कृतार्थेन त्वया रामस्य वानर ।
सीताया मार्गणे यत्नः कर्तव्यः कृतमिच्छता ॥१४॥
nanu nāma kṛtārthena tvayā rāmasya vānara
sītāyā mārgaṇe yatnaḥ kartavyaḥ kṛtamicchatā
Действительно же, называется достигшим цели благодаря Раме, о обезьяна, в поиске Ситы тобой, желающим сделанного, должно быть сделано усилие.
स त्वं ग्राम्येषु भोगेषु सक्तो मिथ्याप्रतिश्रवः ।
न त्वां रामो विजानीते सर्पं मण्डूकराविणम् ॥१५॥
sa tvaṃ grāmyeṣu bhogeṣu sakto mithyāpratiśravaḥ
na tvāṃ rāmo vijānīte sarpaṃ maṇḍūkarāviṇam
Ты тот, к деревенским удовольствием привязанный, ложно обещающий, тебя Рама не распознаёт, змею кричащую, как лягушка.
महाभागेन रामेण पापः करुणवेदिना ।
हरीणां प्रापितो राज्यं त्वं दुरात्मा महात्मना ॥१६॥
mahābhāgena rāmeṇa pāpaḥ karuṇavedinā
harīṇāṃ prāpito rājyaṃ tvaṃ durātmā mahātmanā
Выдающимся Рамой, милосердным, Махатмой Ты, подлый, грешный, царство обезьян получил.
कृतं चेन्नाभिजानीषे रामस्याक्लिष्टकर्मणः ।
सद्यस्त्वं निशितैर्बाणैर्हतो द्रक्ष्यसि वालिनम् ॥१७॥
kṛtaṃ cennābhijānīṣe rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ
sadyastvaṃ niśitairbāṇairhato drakṣyasi vālinam
Если не признаешь сделанного Рамой, неутомимым в действии, тотчас ты, острыми стрелами убитый, увидишь Вали.
न च सङ्कुचितः पन्था येन वाली हतो गतः ।
समये तिष्ठ सुग्रीव मा वालिपथमन्वगाः ॥१८॥
na ca saṅkucitaḥ panthā yena vālī hato gataḥ
samaye tiṣṭha sugrīva mā vālipathamanvagāḥ
И не закрыт путь, которым шёл Вали. Не следуй по пути Вали.
न नूनमिक्ष्वाकुवरस्य कार्मुकाच्च्युताञ्शरान्पश्यसि वज्रसंनिभान् ।
ततः सुखं नाम निषेवसे सुखी न रामकार्यं मनसाप्यवेक्षसे ॥१९॥
na nūnamikṣvākuvarasya kārmukāccyutāñśarānpaśyasi vajrasaṃnibhān
tataḥ sukhaṃ nāma niṣevase sukhī na rāmakāryaṃ manasāpyavekṣase
Теперь из лука лучшего из рода Икшваку выпущенные стрелы, молнии подобные, ты не видишь, от этого пребываешь счастливый в счастье, даже в мыслях не думаешь о деле Рамы”.