04-Kiṣkindhākāṇḍa-सर्गः २६

॥ वाल्मीकि रामायण – किष्किन्धाकाण्ड ॥
॥ vālmīki rāmāyaṇa – kiṣkindhākāṇḍa ॥

॥ सर्ग-२६॥
॥ sarga-26॥

Перевод с санскрита: Анна Устюгова

अभिषिक्ते तु सुग्रीवे प्रविष्टे वानरे गुहाम् ।
आजगाम सह भ्रात्रा रामः प्रस्रवणं गिरिम् ॥१॥
abhiṣikte tu sugrīve praviṣṭe vānare guhām ।
ājagāma saha bhrātrā rāmaḥ prasravaṇaṃ girim ॥1॥
Когда коронованая обезьяна Сугрива вошёл в пещеру, Рама вместе с братом пришёл к горе Прасравана,

शार्दूलमृगसङ्घुष्टं सिंहैर्भीमरवैर्वृतम् ।
नानागुल्मलतागूढं बहुपादपसङ्कुलम् ॥२॥
śārdūlamṛgasaṅghuṣṭaṃ siṃhairbhīmaravairvṛtam ।
nānāgulmalatāgūḍhaṃ bahupādapasaṅkulam ॥2॥
Оглашаемой тиграми и оленями, окруженной ужасно рычащий львами, скрытой различными кустами и лианами, заполненной многочисленными деревьями.

ऋक्षवानरगोपुच्छैर्मार्जारैश्च निषेवितम् ।
मेघराशिनिभं शैलं नित्यं शुचिजलाश्रयम् ॥३॥
ṛkṣavānaragopucchairmārjāraiśca niṣevitam ।
megharāśinibhaṃ śailaṃ nityaṃ śucijalāśrayam ॥3॥
Населённой и медведями, ванарами, гопуччхами и котами, похожую на скопление туч гору, место с постоянно чистой водой.

तस्य शैलस्य शिखरे महतीमायतां गुहाम् ।
प्रत्यगृह्णत वासार्थं रामः सौमित्रिणा सह ॥४॥
tasya śailasya śikhare mahatīmāyatāṃ guhām ।
pratyagṛhṇata vāsārthaṃ rāmaḥ saumitriṇā saha ॥4॥
Рама с Лакшманой занял для проживания большую, длиную пещеру на вершине этой горы.

अवसत्तत्र धर्मात्मा राघवः सहलक्ष्मणः ।
बहुदृश्यदरीकुञ्जे तस्मिन्प्रस्रवणे गिरौ ॥५॥
avasattatra dharmātmā rāghavaḥ sahalakṣmaṇaḥ ।
bahudṛśyadarīkuñje tasminprasravaṇe girau ॥5॥
Там жил сознающий свой долг Рагхава вместе с Лакшманой, на той горе Прасравана с многочисленными красивыми пещерами и рощами.

सुसुखेऽपि बहुद्रव्ये तस्मिन्हि धरणीधरे ।
वसतस्तस्य रामस्य रतिरल्पापि नाभवत् ।
हृतां हि भार्यां स्मरतः प्राणेभ्योऽपि गरीयसीम् ॥६॥
susukhe’pi bahudravye tasminhi dharaṇīdhare ।
vasatastasya rāmasya ratiralpāpi nābhavat ।
hṛtāṃ hi bhāryāṃ smarataḥ prāṇebhyo’pi garīyasīm ॥6॥
Ведь даже на очень комфортной, изобильной той горе у того живущего Рамы не было даже маленькой радости, у помнящего схваченную жену, которая была дороже жизни.

उदयाभ्युदितं दृष्ट्वा शशाङ्कं च विशेषतः ।
आविवेश न तं निद्रा निशासु शयनं गतम् ॥७॥
udayābhyuditaṃ dṛṣṭvā śaśāṅkaṃ ca viśeṣataḥ ।
āviveśa na taṃ nidrā niśāsu śayanaṃ gatam ॥7॥
И, особенно, увидев восходящую Луну, в того отправившегося на ложе не входил сон ночами.

तत्समुत्थेन शोकेन बाष्पोपहतचेतसं ।
तं शोचमानं काकुत्स्थं नित्यं शोकपरायणम् ।
तुल्यदुःखोऽब्रवीद्भ्राता लक्ष्मणोऽनुनयन्वचः ॥८॥
tatsamutthena śokena bāṣpopahatacetasaṃ ।
taṃ śocamānaṃ kākutsthaṃ nityaṃ śokaparāyaṇam ।
tulyaduḥkho’bravīdbhrātā lakṣmaṇo’nunayanvacaḥ ॥8॥
Из-за того тому, у кого ум забрали слёзы возникшим горем, ему скорбящему потомку Какутстхи, постоянно предававшемуся горю, тот, чье горе такое же, брат примиряющий Лакшмана сказал речь.

अलं वीर व्यथां गत्वा न त्वं शोचितुमर्हसि ।
शोचतो ह्यवसीदन्ति सर्वार्था विदितं हि ते ॥९॥
alaṃ vīra vyathāṃ gatvā na tvaṃ śocitumarhasi ।
śocato hyavasīdanti sarvārthā viditaṃ hi te ॥9॥
Герой, довольно! Погрузившись в мучение, ты не должен скорбеть, ведь у опечаленного слабеет всё, тебе ведь известно.

भवान्क्रियापरो लोके भवान्देवपरायणः ।
आस्तिको धर्मशीलश्च व्यवसायी च राघव ॥१०॥
bhavānkriyāparo loke bhavāndevaparāyaṇaḥ ।
āstiko dharmaśīlaśca vyavasāyī ca rāghava ॥10॥
Ты внимательно к выполнению обязанностей в миру, ты, для кого главная цель Бог, верующий и справедливый, и решительный, о Рагхава.

न ह्यव्यवसितः शत्रुं राक्षसं तं विशेषतः ।
समर्थस्त्वं रणे हन्तुं विक्रमैर्जिह्मकारिणम् ॥११॥
na hyavyavasitaḥ śatruṃ rākṣasaṃ taṃ viśeṣataḥ ।
samarthastvaṃ raṇe hantuṃ vikramairjihmakāriṇam ॥11॥
Ведь ты нерешительный, особенно врага, того Демона ты не способен убить в битве, коварно пользующегося силами.

समुन्मूलय शोकं त्वं व्यवसायं स्थिरं कुरु ।
ततः सपरिवारं तं निर्मूलं कुरु राक्षसं ॥१२॥
samunmūlaya śokaṃ tvaṃ vyavasāyaṃ sthiraṃ kuru ।
tataḥ saparivāraṃ taṃ nirmūlaṃ kuru rākṣasaṃ ॥12॥
Вырви печаль ты, сделай решительность стойкой! Затем того Демона вместе со свитой сделай не имеющим корня.

पृथिवीमपि काकुत्स्थ ससागरवनाचलाम् ।
परिवर्तयितुं शक्तः किमङ्ग पुन रावणम् ॥१३॥
pṛthivīmapi kākutstha sasāgaravanācalām ।
parivartayituṃ śaktaḥ kimaṅga puna rāvaṇam ॥13॥
Даже землю,о потомок Какутстхи, вместе с океанами, лесами, горами ты способен перевернуть, что уж Равану.

अहं तु खलु ते वीर्यं प्रसुप्तं प्रतिबोधये ।
दीप्तैराहुतिभिः काले भस्मच्छन्नमिवानलम् ॥१४॥
ahaṃ tu khalu te vīryaṃ prasuptaṃ pratibodhaye ।
dīptairāhutibhiḥ kāle bhasmacchannamivānalam ॥14॥
Я же твой уснувшей героизм разбужу, как огонь, покрытый золой, воспламеняющими возлияниями масла.

लक्ष्मणस्य तु तद्वाक्यं प्रतिपूज्य हितं शुभम् ।
राघवः सुहृदं स्निग्धमिदं वचनमब्रवीत् ॥१५॥
lakṣmaṇasya tu tadvākyaṃ pratipūjya hitaṃ śubham ।
rāghavaḥ suhṛdaṃ snigdhamidaṃ vacanamabravīt ॥15॥
Добрую, благую речь того Лакшманы уважив, Рагхава другу сказал нежно эту речь.

वाच्यं यदनुरक्तेन स्निग्धेन च हितेन च ।
सत्यविक्रमयुक्तेन तदुक्तं लक्ष्मण त्वया ॥१६॥
vācyaṃ yadanuraktena snigdhena ca hitena ca ।
satyavikramayuktena taduktaṃ lakṣmaṇa tvayā ॥16॥
О Лакшмана, та тобой сказана, которая речь с восхищением, вежливостью, пользой, в соответствии с истинной доблестью.

एष शोकः परित्यक्तः सर्वकार्यावसादकः ।
विक्रमेष्वप्रतिहतं तेजः प्रोत्साहयाम्यहम् ॥१७॥
eṣa śokaḥ parityaktaḥ sarvakāryāvasādakaḥ ।
vikrameṣvapratihataṃ tejaḥ protsāhayāmyaham ॥17॥
Эта печаль, ослабляющая всякое дело,  отвергнута, в поступках непреодолимый героизм я разливаю.

शरत्कालं प्रतीक्षेऽहमियं प्रावृडुपस्थिता ।
ततः सराष्ट्रं सगणं राक्षसं तं निहन्म्यहम् ॥१८॥
śaratkālaṃ pratīkṣe’hamiyaṃ prāvṛḍupasthitā ।
tataḥ sarāṣṭraṃ sagaṇaṃ rākṣasaṃ taṃ nihanmyaham ॥18॥
Осень я жду, это время дождей началось, тогда с государством, с войском того демона поборю я.

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा हृष्टो रामस्य लक्ष्मणः ।
पुनरेवाब्रवीद्वाक्यं सौमित्रिर्मित्रनन्दनः ॥१९॥
tasya tadvacanaṃ śrutvā hṛṣṭo rāmasya lakṣmaṇaḥ ।
punarevābravīdvākyaṃ saumitrirmitranandanaḥ ॥19॥
Того Рамы  ту речь услышав, обрадованный Лакшмана снова же сказал речь, саумитра, радующий друга.

एतत्ते सदृशं वाक्यमुक्तं शत्रुनिबर्हण ।
इदानीमसि काकुत्स्थ प्रकृतिं स्वामुपागतः ॥२०॥
etatte sadṛśaṃ vākyamuktaṃ śatrunibarhaṇa ।
idānīmasi kākutstha prakṛtiṃ svāmupāgataḥ ॥20॥
Вот это сказанное слово соответствует тебе, о уничтожитель врагов, теперь ты пришёл в своё состояние, о потомок Какутстхи.

विज्ञाय ह्यात्मनो वीर्यं तथ्यं भवितुमर्हसि ।
एतत्सदृशमुक्तं ते श्रुतस्याभिजनस्य च ॥२१॥
vijñāya hyātmano vīryaṃ tathyaṃ bhavitumarhasi ।
etatsadṛśamuktaṃ te śrutasyābhijanasya ca ॥21॥
Осознав свою силу, ты должен быть таким, вот это сказанное соответствует твоей славе и происхождению.

तस्मात्पुरुषशार्दूल चिन्तयञ्शत्रुनिग्रहम् ।
वर्षारात्रमनुप्राप्तमतिक्रामय राघव ॥२२॥
tasmātpuruṣaśārdūla cintayañśatrunigraham ।
varṣārātramanuprāptamatikrāmaya rāghava ॥22॥
Поэтому, о лучший из людей, обдумывающий смерть врагов, наступивший сезон дождей пропусти, о Рагхава.

नियम्य कोपं प्रतिपाल्यतां शरत्क्षमस्व मासांश्चतुरो मया सह ।
वसाचलेऽस्मिन्मृगराजसेविते संवर्धयञ्शत्रुवधे समुद्यतः ॥२३॥
niyamya kopaṃ pratipālyatāṃ śaratkṣamasva māsāṃścaturo mayā saha ।
vasācale’sminmṛgarājasevite saṃvardhayañśatruvadhe samudyataḥ ॥23॥
Усмирив гнев, дождись осени, потерпи со мной вместе 4 месяца, живи на горе этой населённой царями зверей, взвращивающийся, готовый к убийству врагов.